Etiketlerde yeni dönem
Tarım ve Orman Bakanlığı, gıda etiketleme ve tüketici bilgilendirme yönetmeliğini güncelledi. Yeni düzenlemelerle birlikte, vejetaryen ve vegan ürünlerin reklamı, tanıtımı ve sunumunda dikkat edilmesi gereken kurallar netleşti. Bu kapsamda, bitkisel ürünlerin etiketlerinde hayvansal gıda ifadeleri kullanılmayacak, vejetaryen ve vegan seçenekler menülerde açıkça belirtilerek tüketicilerin doğru bilgilendirilmesi sağlanacak. Gıda işletmecileri, 2026 yılına kadar bu yeni kurallara uymak zorunda.
Gıda işletmelerinin uyması gereken kurallara yönelik kılavuz güncellenirken, kılavuzda gıda etiketi, tanıtımı ve sunumunda “vejetaryen/vegan” kavramlarının kullanımına ilişkin düzenlemeler dikkati çekti.
Tarım ve Orman Bakanlığı, yeni düzenlemeler doğrultusunda gıda işletmelerinin uyması gereken kuralları içeren “Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği Kılavuzu”nu güncelledi.
Kılavuzda, gıdaların etiketi, tanıtımı, sunumu ve reklamında kullanılan terim ve ifadelerle ilgili olarak, tüketicilerin doğru bilgilendirilmesini sağlamak ve yanıltılmasını önlemek, gıda işletmecilerine yardımcı olmak ve kontrollerde yapılacak değerlendirmelerde uygulama birlikteliği amacıyla güncellemeye gidildi.
Bu kapsamda, gıdanın etiketlenmesi, gıdanın nitelikleri açısından yanıltıcı olmayacak. Gıdanın etiketinde yer alan marka, gıdanın adı, ifade, terim ve görseller, gıdanın özellikle doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi ve üretim metodu açısından başka bir ürün grubunu çağrıştırmayacak. Örneğin, margarin etiketlerinde tereyağını çağrıştıracak şekilde süt, yayık, kova, güğüm gibi görseller kullanılamayacak. Zeytinyağı hariç bitkisel yağlarda, zeytinyağını çağrıştıracak zeytin veya zeytin ağacı görseline veya “zeytinyağı tadında/lezzetinde” gibi ifadelere yer verilemeyecek.
ALGI OLUŞTURMAK İÇİN YAZILAN İFADELER YASAKLANIYOR
Gıda işletmecisinin adında/ticari unvanında yer alan terimler, tüketicide yanlış bir algı yaratacak şekilde kullanılamayacak. Gıda işletmecisinin adında veya ticari unvanında yer alan tüm karakterler aynı puntoda olacak şekilde yazılacak.
Sadece aroma kullanılan bir gıdada, “sadece aroması verilmek istenen gıdaya atıf yapılarak gıdanın kendisi kullanılmış algısı” oluşturulamayacak. Peynirin kendisi kullanılmadan sadece peynir aroması kullanılan bir kekte, “peynirli” ifadesi kullanılamayacak, bu durumda “peynir aromalı” ifadesine yer verilecek.
Sütlü buz ve bitkisel yağlı sütlü buz hariç olmak üzere yenilebilir buz karışımlı gıdaların etiketlerinde inek, koyun gibi görsellere yer verilmeyecek. Yenilebilir buzlu ürünlerin etiketlerinde yer alan ifadeler, ürünün dondurma olduğu algısı oluşturmayacak.
Endüstriyel ölçekte üretilen gıdalar için “ev yapımı” ifadesi kullanılamayacak. “Ev yapımı tadında” ifadesi ise tüketici tercihine bırakıldığından kullanılabilecek. Süt ve süt ürünleri etiketinde “köy”, “ev”, “geleneksel”, “çiftlik” ve “yüzde 100” gibi ifadelere yer verilemeyecek.
Fermente süt ürünlerinde “yüzde 100” gibi ifadelere yer verilemeyecek. Tüketici tarafından piyasada yer alan benzer gıdalarla karıştırılabilecek ve tek bileşenden oluşan gıdalarda ise söz konusu ifade kullanılabilecek.
Kahve karışımlarının kahve gibi algılanması söz konusu olduğunda kahve dışında herhangi bir bileşen içermeyen ürünlerde “yüzde 100 kahve” ifadesi yer alabilecek.
Toplu tüketim yerlerine yönelik ürün etiketlerinde “ev dışı tüketime uygundur”, “ev dışı kullanım” gibi ifadelerin kullanılması tüketicide farklı algıya sebep olabileceği için bu ifadeler kullanılmayacak.
Bu tür ürünlerde kullanıcı hedef kitlesini vurgu yapmak için “catering”, “profesyoneller için”, “pastaneler için”, “lokantalar için” gibi tüketiciyi yanıltmayacak ifadelere yer verilebilecek.
Yer fıstığı kullanılarak üretilen baklavada “yer fıstıklı” ifadesi kullanılacak, sadece “fıstıklı” ifadesi yer almayacak.
Kebap yanında yoğurt servis ediliyorsa “yoğurtlu kebap” şeklinde tüketiciye bilgi verilecek. Yoğurt dışında başka bir fermente süt ürünüyle birlikte servis ediliyorsa yoğurt ifadesi yerine, servis edilen fermente süt ürünün adı yazılarak “… kebap” şeklinde tüketiciye sunulacak.
VEJETARYAN/VEGAN İFADELERİNİN KULLANIMI
Kılavuzda, vejetaryen ve vegan gıdaların reklamı, tanıtımı ve sunumuna ilişkin de düzenleme yapıldı. Vejetaryen ve vegan beslenme biçiminin yetişkin bireylerin hür iradesiyle karar vermesi gereken bir husus olması nedeniyle bu gıdaların reklamı, sunumu, tanıtımı ve piyasaya arzı, hayvansal kökenli gıdaların ikamesi algısı yaratılarak özendirici şekilde olamayacak.
Süt ve süt bileşenleri kullanılmadan tamamen bitkisel bileşenlerden oluşan vegan beslenme amaçlı ürünler, markasında, adında veya görselinde peynir algısı oluşturmayacak şekilde üretilebilecek.
Vegan tüketicilere yönelik gıdaların adı ve markası dahil olmak üzere etiketinde, hayvansal gıdalara ait ifade ve görsellerle, bu ifadeleri çağrıştıracak ifade ve görseller kullanılamayacak.
Vejetaryen tüketicilere yönelik gıdaların etiketinde, kırmızı et, kanatlı eti, balık eti veya içeriğinde yer almayan hayvansal gıda ifade ve görselleri yer almayacak.
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdaların adlandırılmasında, bitkisel, vegan, vejetaryen ifadelerine ilave olarak köfte, sosis, salam, nuget, burger, ızgara gibi ifadeler ve ürüne ait görseller kullanılabilecek.
Gıdaların etiketinde, hayvansal kökenli gıda bileşeni içeren gıdalara ait tescilli coğrafi işaret veya geleneksel ürün adları kullanılamayacak.
Kılavuzda kullanılmasına izin verilmeyen gıda adlarıyla birlikte “et tadında”, “tavuk lezzetinde” gibi ifadeler de kullanılamayacak.
MENÜLERDE VEJETARYEN VE VEGAN ÜRÜNLER AÇIKÇA BELİRTİLECEK
Toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye sunulan hazır ambalajlı olmayan, vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik gıdalarla ilgili olarak “vejetaryenler/veganlar için uygundur” gibi beyanlar kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek şekilde menüler, yazı tahtaları, broşür, karekod, dijital ekran benzeri araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulacak.
Bileşimi, ürün tanımı, üretim metodu veya ilgili mevzuatı gereği hayvansal kökenli gıda bileşeni içermesi beklenmeyen ürünlerin arz edildiği toplu tüketim yerlerinde, tüketicilerin bilgi gereksinimini karşılamak üzere menülerde veya tüketicinin görebileceği bir yerde “Vejetaryen/Vegan tüketimine uygundur” ifadesine yer verilebilecek.
Gıda işletmecileri, kılavuzla yeni getirilen hükümlere, 31 Aralık 2026 tarihine kadar uyum sağlama yükümlülüğünde olacak. Bu tarihten sonra, getirilen hükümlere uygun olmayan ürünler piyasada bulunmayacak.
